മീനങ്ങാടി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിനെ കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ ആക്കി മാറ്റുന്നതിനുള്ള ഇടപെടലുകള്‍
സീറോ കാര്‍ബണ്‍ വികസനം, പ്രകൃതി സംരക്ഷണം, ഭക്ഷ്യ-ഊര്‍ജ്ജ സ്വയംപര്യാപ്തത, സുസ്ഥിര സാമ്പത്തിക വളര്‍ച്ച എന്നിവയ്ക്ക് ഊന്നല്‍ നല്‍കുന്ന കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധിയെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ബഹുമുഖ സമീപനമാണ് ‘കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രാലിറ്റി’ എന്ന ആശയം ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നത്. കാര്‍ബണ്‍ ഉദ്വമനവും ആഗിരണവും അല്ലെങ്കില്‍ ഓഫ്സെറ്റിംഗും തമ്മിലുള്ള സന്തുലിതാവസ്ഥ കൈവരിക്കുന്നതിനും, അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങള്‍ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങള്‍ കുറഞ്ഞ അളവില്‍ മാത്രം പുറത്തു വിടുകയും അതോടൊപ്പം സുപ്രധാന ആവാസ വ്യവസ്ഥകളുടെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്യുന്ന സമൂഹങ്ങള്‍ക്കുമായി ഇത് നിലകൊള്ളുന്നു.
നിലവിലെ കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധിയുടെ പ്രാഥമിക ചാലകമാകുന്നത് മനുഷ്യന്‍റെ ഇടപെടലുകളാണെന്നു തിരിച്ചറിയുക, ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്വമനം ലഘൂകരിക്കുക, തീവ്രമായ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനങ്ങളുമായി പൊരുത്തപ്പെടുക തുടങ്ങിയവ അനിവാര്യമാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ഒരു സുപ്രധാന തന്ത്രമായി ഉയര്‍ന്നുവരുന്ന സീറോ-കാര്‍ബണ്‍ വികസനം, മനുഷ്യ നിര്‍മിതമായ ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കുക മാത്രമല്ല, സുസ്ഥിര ജീവിതരീതികളിലൂടെയും പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊര്‍ജ്ജ സംയോജനത്തിലൂടെയും പൂര്‍വ്വസ്ഥിതി പ്രാപിക്കുന്നതിനുള്ള ശേഷി വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ സമഗ്രമായ സമീപനം ഉദ്വമനം കൈകാര്യം ചെയ്യുക മാത്രമല്ല, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സമൂഹങ്ങള്‍ക്ക് കൂടുതല്‍ സുസ്ഥിരവും ഊര്‍ജ്ജസ്വലവുമായ ഭാവി സാധ്യമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം പ്രമേയം 5: വൃത്തിയുള്ളതും ഹരിതാഭവുമായ ഗ്രാമംچ, എന്നതിലാണ് കാര്‍ബണ്‍ സൗഹൃദ തദ്ദേശ സ്വയംഭരണം ഉള്‍പ്പെടുന്നത്. പ്രമേയം 4: ശുദ്ധജലം പര്യാപ്തമായ ഗ്രാമം, പ്രമേയം 6: സ്വയം പര്യാപ്തമായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുള്ള ഗ്രാമം എന്നീ പ്രമേയങ്ങള്‍ക്കും അവയുടെ ഘടകങ്ങളിലൊന്നായി കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍/കാര്‍ബണ്‍ സൗഹൃദ ഗ്രാമം ഉള്‍പ്പെടുന്നുണ്ട്.
കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ മീനങ്ങാടി:
കേരളത്തിലെ വയനാട് ജില്ലയിലെ മീനങ്ങാടി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിനെ, ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ ‘കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ പഞ്ചായത്തായി’ മാറ്റുക എന്നതാണ് മീനങ്ങാടി പഞ്ചായത്തിന്‍റെ നേതൃത്വം ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പഞ്ചായത്ത് നടത്തിയ ഇടപെടലുകളില്‍ പ്രസക്തമായവ :
- 1. കാര്‍ബണ്‍ പിടിച്ചുവക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമങ്ങള്‍ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതോടൊപ്പം മനുഷ്യ നിര്‍മിതമായ ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്വമനം ഗണ്യമായി കുറയ്ക്കുന്നതിനുള്ള തന്ത്രങ്ങള്‍ വിവിധ മേഖലകള്‍ക്കനുസരിച്ചു യുക്തമാക്കുകയും ലഘൂകരിക്കുകയും ചെയ്യുക.
- 2. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്‍റെ പ്രതികൂല ആഘാതങ്ങളോടുള്ള സമൂഹത്തിന്റെ പ്രതിരോധശേഷി മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും, അതുവഴി തീവ്ര കാലാവസ്ഥാ സ്ഥിതികളില്‍ നിന്നും മറ്റ് പാരിസ്ഥിതിക വെല്ലുവിളികളില്‍ നിന്നും സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുന്നു.
- 3. സുസ്ഥിരമായ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളിലൂടെ ഉപജീവനമാര്‍ഗങ്ങള്‍ മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും പ്രാദേശിക സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നതോടൊപ്പം ജൈവവൈവിധ്യ സംരക്ഷണത്തിനും മുന്‍ഗണന നല്‍കുന്നു.
Interventions for transforming Meenangadi Grama Panchayat
മീനങ്ങാടി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിനെ ആദ്യത്തെ ‘കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ പഞ്ചായത്ത്’ ആക്കി മാറ്റുന്നതിനുള്ള ഈ ഇടപെടലുകളുടെ ഭാഗമായി വിവിധ മേഖലകളില്‍ പ്രയോഗത്തില്‍ വരുത്തിയ തന്ത്രങ്ങള്‍:
- വനനശീകരണം: ട്രീ ബാങ്കിംഗും പ്രോത്സാഹന പദ്ധതികളും നടപ്പിലാക്കുന്നു, ഒപ്പം വൃക്ഷത്തൈ നട്ടുപിടിപ്പിക്കുന്ന ശ്രമങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുമായി മരം പണയപ്പെടുത്തല്‍ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍.
- കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ കിച്ചന്‍: ഗാര്‍ഹിക പാചകരീതികളില്‍ നിന്നുള്ള കാര്‍ബണ്‍ ബഹിര്‍ഗമനം കുറയ്ക്കുന്നതിനും അതുവഴി ഗാര്‍ഹിക മേഖലയില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്വമനം ലഘൂകരിക്കുന്നതിനും നൂതനമായ രീതികള്‍ അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
- കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ ഫാമിംഗ്: മണ്ണിലെ ഓര്‍ഗാനിക് കാര്‍ബണിന്‍റെ തോത് വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുക, കാര്‍ഷിക പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കുന്നതിനായി ജൈവ കാര്‍ഷിക രീതികള്‍ സ്വീകരിക്കുക തുടങ്ങിയ സമീപനങ്ങള്‍ക്ക് ഊന്നല്‍ നല്‍കുക.
- ഊര്‍ജ മേഖല: എല്‍ഇഡി ബള്‍ബുകള്‍, സോളാര്‍ പാത്രങ്ങള്‍, സോളാര്‍ പാനലുകള്‍ തുടങ്ങിയ ഊര്‍ജ-കാര്യക്ഷമമായ പരിഹാരങ്ങള്‍ നടപ്പിലാക്കുക, പുനരുപയോഗ ഊര്‍ജ സ്രോതസ്സുകള്‍ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ഊര്‍ജ ഓഡിറ്റുകള്‍ നടത്തുന്നതിനുമായി ഊര്‍ജ പാര്‍ക്കുകള്‍ സ്ഥാപിക്കുക തുടങ്ങി ഊര്‍ജ്ജ കാര്യക്ഷമത വര്‍ധിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ നടപ്പിലാക്കുക.
- ഗതാഗത മേഖല: ഗതാഗതത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കുന്നതിന്‍റെ ഭാഗമായി യാത്രകള്‍ക്കായി വൈദ്യുത വാഹനങ്ങളും സൈക്കിളുകളും സ്വീകരിക്കുന്നതിനായി പ്രേരിപ്പിക്കുകയും അതുവഴി സുസ്ഥിരമായ യാത്ര സംവിധാനങ്ങള്‍ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക.
- വ്യാവസായിക മേഖല: വ്യാവസായിക പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കുന്നതിന്, എല്‍ പി ജി ഉപയോഗിച്ചുള്ള ചിതകള്‍ പോലെയുള്ള പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ബദലുകള്‍ അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
- കൃഷി, വനം, മറ്റ് ഭൂവിനിയോഗം (AFOLU) : സാമൂഹിക വനവല്‍ക്കരണം, ബയോഗ്യാസ് പ്ലാന്‍റുകള്‍, മുള വെച്ചുപിടിപ്പിക്കല്‍, കയര്‍ ഭൂവസ്ത്ര ഉല്‍പ്പാദനം തുടങ്ങിയ സംരംഭങ്ങള്‍ നടപ്പിലാക്കുന്നത് വഴിയായി കാര്‍ബണ്‍ ശേഖരണം (പിടിച്ചു വെക്കല്‍) വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുകയും ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
- മാലിന്യ സംസ്കരണം: ഖരമാലിന്യം, ദ്രവമാലിന്യം എന്നിവയുടെ സംസ്കരണത്തിനായി പ്രത്യേക സംവിധാനങ്ങള്‍ തയ്യാറാക്കുക വഴി മാലിന്യത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഉദ്വമനം പരമാവധി കുറക്കുക.
- ജൈവവൈവിധ്യ പരിപാലനം: പ്രാദേശിക ജൈവവൈവിധ്യം ഫലപ്രദമായി സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുമായി ജൈവവൈവിധ്യ രജിസ്റ്ററുകളും കമ്മിറ്റികളും വികസിപ്പിക്കുക.
- ജലസംരക്ഷണ രീതികള്‍: ജലാശയങ്ങളുടെ പുനരുജ്ജീവനത്തിനായുള്ള തന്ത്രങ്ങള്‍ നടപ്പിലാക്കുകയും വിവിധ ജലസംരക്ഷണ മാര്‍ഗ്ഗങ്ങളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക.
- കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ ടൂറിസം/ വരുമാന ദായക പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍: പാരിസ്ഥിതിക സുസ്ഥിരത പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതോടൊപ്പം വരുമാനം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനായി ഓക്സിജന്‍ പാര്‍ക്കുകള്‍, കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രല്‍ ടൂറിസം സംരംഭങ്ങള്‍ തുടങ്ങിയ പദ്ധതികള്‍ വികസിപ്പിക്കുക.
- IEC കാമ്പെയ്നുകള്‍ (ഇന്‍ഫര്‍മേഷന്‍ എഡ്യൂക്കേഷന്‍ കമ്മ്യൂണിക്കേഷന്‍): കാലാവസ്ഥാ സാക്ഷരതാ കാമ്പെയ്നുകള്‍, ബഹുജന മാധ്യമ കാമ്പെയ്നുകള്‍, സാമൂഹ്യ മാധ്യമ കാമ്പെയ്നുകള്‍, ശില്പശാലകള്‍, സെമിനാറുകള്‍, സാമൂഹ്യ സംഘാടന പരിപാടികള്‍ എന്നിവ കാര്‍ബണ്‍ ന്യൂട്രാലിറ്റി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ അവബോധം വളര്‍ത്തുന്നതിനും പങ്കാളിത്തം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുമായി സംഘടിപ്പിക്കുന്നു.
