കേന്ദ്ര നിയമപ്രകാരം ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ‘പ്രധാന പദ്ധതികളിൽ’ ഒന്നാണ് മഹാത്മാഗാന്ധി ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ കുടുംബങ്ങളുടെ ഉപജീവന സുരക്ഷ വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന് ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് നിയമം ലക്ഷ്യമിടുന്നത്, ഓരോ കുടുംബത്തിനും ഓരോ സാമ്പത്തിക വർഷത്തിലും മിനിമം വേതനത്തിൽ കുറഞ്ഞത് 100 ദിവസത്തെ ഗ്യാരണ്ടീഡ് വേതന തൊഴിൽ നൽകുകയും അവരുടെ പേരുകൾ ബന്ധപ്പെട്ട പഞ്ചായത്തുകളിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. അവിദഗ്ദ്ധ വേതനത്തിന്റെയും ഭരണപരമായ ചെലവിന്റെയും നൂറ് ശതമാനവും മെറ്റീരിയൽ ചെലവിന്റെ 75% ഉം കേന്ദ്രമാണ് വഹിക്കുന്നത്; അതേസമയം മെറ്റീരിയൽ ചെലവിന്റെ 25% സംസ്ഥാനമാണ് വഹിക്കുന്നത്.

മറ്റ് വകുപ്പുതല പദ്ധതികളുമായും മിഷൻ പ്രോഗ്രാമുകളുമായും സംയോജിപ്പിച്ച് MGNREGS ന്റെ പൂർണ്ണ ശേഷി പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിന് സംസ്ഥാന സർക്കാർ നിരവധി നടപടികൾ ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഏറ്റവും നിർണായകമായ സംയോജനം കുടുംബശ്രീയുടേതാണ്. ദരിദ്ര കുടുംബങ്ങൾക്ക് ജോബ് കാർഡുകൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിലും തൊഴിൽ ബജറ്റ് തയ്യാറാക്കുന്നതിലും കുടുംബശ്രീ പങ്കാളിയാണ്. കുടുംബശ്രീയുടെ ആശയവിനിമയ ശൃംഖല സംസ്ഥാനത്തിന്റെ എല്ലാ മുക്കിലും മൂലയിലും MGNREGS യ്ക്കുള്ള ആവശ്യം സൃഷ്ടിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എല്ലാ MGNREGS അംഗങ്ങളും കുടുംബശ്രീയുടെ ADS-ൽ നിന്നുള്ളവരാണ് – അതുവഴി പരിപാടിയിൽ 100% വനിതാ പങ്കാളികളെ ഉറപ്പാക്കുന്നു. കുടുംബശ്രീയുടെ JLG-കളുമായുള്ള സംയോജനം ഭൂവികസനത്തിനും തരിശുഭൂമി കൃഷിക്കും ഇടയിലുള്ള സംയോജനം ഉറപ്പാക്കി. പച്ച തുരുത്ത് വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും ജലചാലുകളുടെ ശുചീകരണത്തിനും പുനഃസ്ഥാപനത്തിനും (ഇനി ഞാൻ ഒഴുകട്ടെ) ഹരിത കേരളം സംരംഭം MGNREGS ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ശുചിത്വ മിഷൻ മാലിന്യ സംസ്കരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ സംയോജിപ്പിക്കുകയും മിനി MCF-കൾ, വ്യക്തിഗത, കമ്മ്യൂണിറ്റി കമ്പോസ്റ്റ് കുഴികൾ, ഗ്രേ വാട്ടർ മാനേജ്മെന്റിനായി സോക്ക് പിറ്റുകൾ എന്നിവ നിർമ്മിക്കുന്നതിന് MGNREGS-ന്റെ അവസരം ഉപയോഗപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. കാട്ടാക്കടയിലും നെടുമുടിയിലും ഉള്ളതുപോലെ പരിസ്ഥിതി പുനഃസ്ഥാപനത്തിനായുള്ള പയനിയറിംഗ് പദ്ധതികൾ MGNREGS-നെ വളരെയധികം ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. കയർ ജിയോ ടെക്സ്റ്റൈൽസിന്റെ വ്യാപകമായ ഉപയോഗം കേരളത്തിലെ MGNREGS-ന്റെ മറ്റൊരു സവിശേഷതയാണ്.

2024-25-ൽ, രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത തൊഴിലാളികളുടെ ഉപജീവന സുരക്ഷ വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന് ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ശരാശരി തൊഴിൽ ദിനങ്ങൾ വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടത്തും. 10.50 കോടി വ്യക്തി ദിനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടിട്ടുണ്ട്. സംസ്ഥാന ഖജനാവിൽ നിന്ന് ആദിവാസി കുടുംബങ്ങൾക്ക് 100 ദിവസത്തെ അധിക തൊഴിൽ നൽകുന്ന ട്രൈബൽ പ്ലസ് എന്ന പേരിൽ ഒരു അധിക സംരംഭം സംസ്ഥാനം ഏറ്റെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

സാമ്പത്തിക ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അനുഭവിക്കുന്ന കുടുംബങ്ങൾക്കും ഉപജീവനമാർഗ്ഗം നഷ്ടപ്പെട്ട കുടുംബങ്ങൾക്കും സുരക്ഷാ വല എന്ന നിലയിൽ എം‌ജി‌എൻ‌ആർ‌ഇ‌ജി‌എസിന്റെ കേരളത്തിലെ ശക്തി അതിന്റെ പ്രസക്തിയാണ്. പ്രാദേശിക വെല്ലുവിളികൾക്ക് പരിസ്ഥിതി സംവേദനക്ഷമതയുള്ളതും കാലാവസ്ഥയെ പ്രതിരോധിക്കുന്നതുമായ പരിഹാരങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നതിലും ദരിദ്രർക്ക് സുസ്ഥിരമായ ഉപജീവനമാർഗ്ഗത്തിനുള്ള അവസരങ്ങൾ തുറക്കുന്നതിലും ഇത് മാതൃകാപരമാണ്. എം‌ജി‌എൻ‌ആർ‌ഇ‌ജി‌എസിന്റെ ആശയം കേരള സംസ്ഥാനം നഗരപ്രദേശത്തേക്ക് കൊണ്ടുപോയി നഗര തൊഴിലാളികൾക്കായി അയ്യങ്കാളി നഗര തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി (എയുഇജി‌എസ്) എന്ന പേരിൽ ഒരു പരിപാടി സൃഷ്ടിച്ചു. 2021 ലെ തൊഴിലുറപ്പ് തൊഴിലാളി ക്ഷേമനിധി നിയമം വഴി എം‌ജി‌എൻ‌ആർ‌ഇ‌ജി‌എസ് തൊഴിലാളികൾക്കായി ഒരു ക്ഷേമനിധിയും ക്ഷേമനിധി ബോർഡും രൂപീകരിച്ചതാണ് മറ്റൊരു പ്രധാന സംരംഭം.